We kunnen onszelf vastzetten of vastdenken.
Of we kunnen denken en leven vanuit groei.
Leefjijwijzer.nl gaat uit van het tweede.

Naar de top groeien…
Het heelal dijt uit. En alles in het leven groeit. We groeien, als het ons gegeven wordt, van een embryo naar een bejaarde. Een zaadje wordt een boom. Het begint met het begrijpen van 1+1 voordat je de vondst van E=MC-kwadraat kan doen. Het begint met de eerste keer totdat je (al dan niet) bedreven in de liefde raakt.

We doen recht aan het leven zelf wanner we de lat hoog leggen. Dan valt er namelijk te groeien. Dan blijven we lekker bezig. Werken blijft waardevol en leuk wanneer er ruimte blijft voor groei en ontwikkeling, voor beter worden, voor nieuwe dingen ontdekken en ondernemen. Of in de slogan van die bouwmarkt: ‘We zijn gemaakt om te maken.’ En dat kent geen einde. Yes!

Een wijs joods leraar legde zijn studenten eens de volgende levensopdracht op: ‘Wees volmaakt zoals mijn vader volmaakt is.’ Hij doelde bedoelde daarmee iets als dit: ‘Wees een mens uit één stuk. Niet hokjesdenkerig. Niet gespleten. Niet op dat moment zo, maar als het je beter uitkomt op een ander moment net even anders.’ Hij legde de levenslat dus hoog. Maar voor je gevoel ook al snel: te hoog. Hoger dan volmaaktheid kan namelijk niet. Je voelt in zo’n uitspraak misschien ook al snel de druk van perfectionisme, van opdrijven, van manipulatie, misschien wel van oordeel: ‘Kom op, dat is niet volmaakt! Dat moet beter!’

…met een groei-mindset
Hier draait het om de goede mindset. Er bestaan twee mindsets: de vaste/statische en de groeimindset. Een vaste of statische mindset wordt geactiveerd bij perfectionisme, manipulatie en oordeel. Die laten geen ruimte voor groei. Die zetten je vast, of duwen je terug in negatieve gedachten als ‘Ik of jij kan dat niet’, ‘Het gaat mij of jou nooit lukken’ en ‘Ik of jij schiet toch altijd tekort’.

Een goede leraar beschikt over en maakt in zijn onderwijs gebruik van een groeimindset. De lat ligt hoog (je wordt serieus genomen), maar met geloof en toewijding kun je het halen (andermaal serieus genomen). (Lees dit gave artikel over Louis van Gaal en het succesvolle WK van 2014, met veel groei- en helaas en onvermijdelijk ook statische mindset-momenten). Met perfectionisme is op zich weinig mis maar als het zonder tijd en groeiruimte gepaard gaat, is het genadeloos en destructief.

Paulus over de mindset van Jezus

‘Laat onder jullie de mindset leven die de messias, Jezus, had. Hij die de gestalte van god had, hield zijn gelijkheid aan god niet vast, maar deed er afstand van. Hij nam de gestalte aan van een slaaf en werd gelijk aan een mens. En als mens verschenen, heeft hij zich vernederd en werd gehoorzaam tot in de dood – de dood aan het kruis. Daarom heeft god hem hoog verheven en hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat…’

[De Bijbel, Paulus in Filippenzen 2 vers 5-9]

Voor elke potentiële topper is er een afdaler aanwezig
De lat van leefjijwijzer.nl ligt hoog. Gevoelsmatig te hoog. Een volmaakt mens, een volmaakte wereld, een volmaakt leven. Maar de mooiste verhalen vertellen ons dat er altijd iemand voor ons is die naar ons afdaalt. Naar welk niveau dan ook. Op welk moment dan ook waar we in ons leven zitten. Er is niemand die niet kan groeien. Niemand die het niet waard is. Er zijn leraren voor alle niveaus, die ons helpen zoeken en graven naar duurzame levenswijsheid. Naar voeding om te groeien. Niet om over de top te gaan, wel om naar de top te groeien. Voor elke potentiële topper, voor iedereen dus, is er wel een afdaler aanwezig. Dat is ook de denkwijze en de drive van Leefjijwijzer.nl.

Met het nodige (zelf)vertrouwen en met de nodige toewijding kunnen we resultaten halen: mooiere mensen worden, die beter weten wat er in de wereld van ze wordt verwacht, omdat ze aan een betere levensvisie zijn geholpen. Mix hier nog een volle schep (zelf)liefde doorheen, en het komt sowieso allemaal goed. Elke levensles, nee, elke póging om iets te te leren is goed genoeg.

Veel groeiplezier toegewenst!

PS. Hier wat artikelen over de ontwikkeling van een groeimindset:

• http://www.leerenmeerwerkt.nl/heeft-jouw-kind-een-vaste-mindset-of-een-groeimindset/
• http://platformmindset.nl/2017/10/01/mindset-is-het-fundament-onder-de-ontwikkeling-van-alle-kinderen/
• https://www.iqenzo.nl/oei-ik-groei/

Waar haalde Martin Luther King de persoonlijke kracht vandaan om het goede te doen?
Wat zou een begrijpelijke reden kunnen zijn dat Maxima op Willem-Alexander is gevallen?
Wat maakte Johan Cruijff zo onnavolgbaar in zijn taalgebruik?
Waarom giert de een met Gordon mee, en kan de ander hem absoluut niet uitstaan?

Wat maakt dat je met de ene collega meteen een klik hebt (“We zijn twee handen op één buik!”), en kost het contact met de andere college je veel meer energie (“Hij begrijpt mijn humor niet, terwijl hij misschien wel de slimste van ons allemaal is!”).
Hoe kun je meer begrip krijgen voor het karakter en het gedrag van jezelf en de ander?
Welk symptomatisch gedrag vertoon je als je lekker in je vel zit? Wat doe je bijna vanzelf als je onder spanning komt te staan?
Welke tool zou wel eens hét recept kunnen zijn om zowel de sfeer als de productiviteit op de werkvloer te verhogen?

Mijn leven veranderde toen ik kennis maakte met het Enneagram. Eindelijk kon ik omarmen wie ik was, en hoefde ik niet langer aangepast gedrag te vertonen. Ik ontdekte mijn eigen Type en de “lens” waardoor ik het leven bekijk.

Wat is het Enneagram?
Het Enneagram – letterlijk: Negen Typen – is een typologie van motivaties die gebaseerd zijn op onbewuste dwangmatige reactiepatronen in denken, doen en voelen. Het model brengt negen typen of “lenzen” in kaart waaruit de mens bestaat. Op 1 van die Typen scoor jij het meest. Een van die Typen zet jij het liefst de bril op. Zo beleef en bekijk jij jezelf en de wereld om je heen. Je bént dat type niet (tegen hokjesdenken), je herkent jezelf er het meest in.

Het blijft speculeren, maar het klinkt al boeiend dat het Enneagram waarschijnlijk een meer dan 4000 jaar oud gedragsmodel is, dat negen persoonlijkheidstypen in kaart brengt. Het model zou al in Babylonië of elders in het Midden-Oosten zijn gebruikt. In ieder geval heeft de oosterse wijsheidstraditie van de zogenaamde soefi’s, een mystieke stroming binnen de Islam, het model verder uitgewerkt. Maar ook boeddhisten en christenen hebben het model opgepakt en ingekleurd, evenals andere geestelijke stromingen die tot aan de dag van vandaag opgeld doen. Het model verbindt iedereen met elkaar, mannen en vrouwen, blank en zwart, seculieren en gelovigen. En dat is niet zo gek: het gaat over de mens. En je doet er niets aan: zo worden we geboren, en zo gaan we ooit weer.

Waarom het Enneagram?
Het Enneagram maakt inzichtelijk hoe wonderlijk wij mensen in elkaar zitten. Enerzijds helpt het je om te ontdekken en te begrijpen wat voor persoonlijkheidstype jij bent, anderzijds laat het model zien wat voor groeimogelijkheden en facetten je als mens(heid) bezit. Je ontdekt je (door)groei- en stressrichtingen. Het geeft inzicht hoe je je beter in relatie tot anderen kunt verhouden. De lijnen binnen het Enneagram laten de verbinding tussen de Typen zien. Het zijn ontspannings- en stresslijnen.

Er is één Type of “lens” waarvan jij zegt:

“Nou zeg, dat ben ik!”
En dat maakt het spannend en boeiend. Het geeft een kick om meer van jezelf te leren kennen. Het Enneagram kan je het gevoel geven dat je gekend bent. Dat je mag zijn wie je bent.
Tegelijk wordt het ook spannend als je zegt: “Dat bén ik!” Want het is een lens waardoor je kijkt, niet je identiteit. Maar het gekke en leuke is: je zult het gevoel krijgen dat het wèl over jou en je identiteit gaat. Je zult je gezien en erkend voelen als je je eigen Type ontdekt. Dat euforische gevoel, misschien wel een oerverlangen, kan begrip en zelfinzicht een mens dus geven. En dat is prima. De overgang tussen identiteit en gedrag is diffuus. En dat weten we ook wel. Soms gedragen we ons zoals het bij ons mooiste ik past. Soms doen we dingen waarvan we niet kunnen begrijpen dat we daartoe in staat waren. We kunnen heel goed met onszelf leven, maar ook heel goed langs onszelf heen. De mens… wat een wezen!

De negen Typen – nummers en namen
Het Enneagram kent negen hoofdtypen. Hoewel ze heel objectief en neutraal (geen hokjesdenken!) worden genummerd, heeft elk Type-nummer ook benamingen gekregen. Hier komen ze. (NB. Elke mannelijke benaming kent uiteraard een vrouwelijk equivalent: ‘De Gastheer’ is ook ‘De Gastvrouw’.)

Type 1.
De Perfectionist, de Idealist, de Advocaat, De Leraar, De Hervormer, De Moraalridder, De Organisator.

Type 2.
De Helper, de Dienaar, de Gastheer, de Altruïst, de Geliefde, de Verzorger, de Behager, de Speciale Vriend.

Type 3.
De Bereiker, de Charmeur, de Professional, de Motivator, het Rolmodel, het Toonbeeld, de Communicator, de Statuszoeker, “De Beste”.

Type 4.
De Individualist, de Aristocraat, de Bohémien, de Kunstenaar, de Romanticus, de Melancholicus, de Estheet, het tragische Slachtoffer, de Speciale.

Type 5.
De Waarnemer, de Beeldenstormer, de Probleemoplosser, de Denker, de Innovator, de Specialist, de Radicaal, de Deskundige.

Type 6.
De Loyale, de Verdediger, de Vriend, de Hoeder, de Ware Gelovige, de Twijfelaar, de Troubleshooter, de Traditionalist, de Betrouwbare.

Type 7.
De Optimist, de Entertainer, de Realist, de Generalist, de Multitasker, het Wonderkind, de Dilettant, de Connaisseur, de Animator.

Type 8.
De Leider, de Onafhankelijker, de Beer, de Uitdager, de Beschermer, de Kostwinner, de Ondernemer.

Type 9.
De Vredestichter, de Scheidsrechter, de Dromer, de Heler, de Verzoener, de Trooster, de Utopist, de Diplomaat, “Niemand in het bijzonder”.

Wat kun je verder met het Enneagram?
Ja, wat niet?

1. Je kunt een sterkte-zwakte-analyse van jezelf maken. Hoe is je ego opgebouwd, waar gij het liefst voor (verleiding), wat ga je het liefst uit de weg (vermijding) en hoe controleer je dit systeem (afweermechanisme). En wat is je groeipad. Wat gebeurt er in positieve zin met je als je van je ego wordt bevrijd? Hoe werkt dat dan? En spiritueel/geestelijk: welke rol heeft God hierin? Hoe werken God en jji samen?
2. Je kunt de Kernkwaliteiten aan het Enneagram toevoegen. Wat zijn de kernkwaliteiten, de valkuilen, de uitdagingen en de allergieën van elk Type? Hoe kun je je als werknemer misschien nog beter laten benutten? En spannender: zit je op de goede plek op je werk?
3. Erg leuk en leerzaam: aan welke BN’ers of beroemde personen uit het verleden wil ik mij (absoluut niet) spiegelen? Welke voorbeeldfiguren halen het beste in mij naar boven, en welke mensen kunnen wat leren van mijn type?
4. Ken je ze nog, de hoofdzonden (uit de film Seven bijvoorbeeld)? Elk Type is gevoelig voor een van de hoofdzonden. Al liggen de vaker gebruikte woorden ‘passie’ en ‘drijfveren’ natuurlijk wel wat beter in het gehoor…
5. Het model maakt ruimte voor 18 typen. Elk Type heeft namelijk ook een vleugel naast zich. Dus een Type 3 heeft een 2-vleugel of een 4-vleugel. Dat geeft twee verschillende Typen 3, met uiteraard veel overeenkomende punten.
6. Het Enneagram geeft in mijn ervaring ruimte voor het eerlijke gesprek. Wat zijn je sterke punten? Waar wil je aan werken? Waaraan erger je je bij de ander? Wat maakt dat je je niet zo begrepen voelt, terwijl je je toch echt zo normaal mogelijk gedraagt? Als er ruimte komt voor openheid richting elkaar, heb je aan het Enneagram een uitmuntende tool!

Pluspunten van het Enneagram op een rij
Enkele pluspunten van het Enneagram:

a. Het Enneagram is concreet. Geen meta-gepraat of analyses die zo vaag zijn dat ze wel waar moeten zijn (het horoscoop-gevoel). Het gaat echt over jou, je gedrag, en dat laatste raakt je identiteit.
b. Het Enneagram werkt interrelationeel. Leefjijwijzer gelooft niet in zelfontplooiing en individualistische groeikracht. Juist in het contact met anderen leer je jezelf pas kennen. Het enneagram brengt alle typen in beeld. je zult ze allemaal in jezelf herkennen… maar één lens dus het meest, en daarom hebben we elkaar nodig om als mensheid gezond met elkaar om te gaan. En daarbij geloof ik dat we gedragen worden door de God die in geen model te vangen is.
c. Het Enneagram is multi-disciplinaal toepasbaar. Je kunt het model in gesprek laten gaan met verschillende disciplines, zoals de biologie, de filosofie, de psychologie en de moeder aller disciplines: de theologie.

De kern van alles blijft: het gaat om de verwondering! Om de Liefdesbron waaruit we voortkomen, en om de ander zoals om onszelf. We zijn stuk voor stuk en mens voor mens zo ongelooflijk geliefd, mooi en uniek.

Het Enneagram op jouw bedrijf? Boek de Enneagramdominee van Leefjijwijzer.nl!
Is het Enneagram iets voor jou? Ga naar mijn coachingspagina én op onderzoek uit!
is het Enneagram iets voor jou (kerk)leiderschapsteam of jouw geloofsgroep. Laat je inspireren, boek een training of workshop en ga spelen met het enneagram!

Kortom:
Mens, leef!
Laten we wijzer worden.
Met elkaar.
Leefjijwijzer!

David Heek
Spreker, Coach en Speler

PS. Laat je inspireren op de Leefjijwijzer-blogpagina!

Twee jaar geleden heb ik de verschijnselen gekregen van het bekende burn-out en minder bekende bore-out (verschil weten?). Fysieke en mentale ongemakken door over- en onderspanning. Wat mijn probleem was? Voor mijn gevoel heb ik te lang niet op de goede plek gezeten.

Ik hoor nu dus ook bij de club, want het verschijnsel komt veel voor. En steeds eerder: ook twintigers branden al op of vervelen zich gelukkig nog niet dood, maar wel ziek.

Het Totale-Mens-Principe
Burn- en bore-out dus. Het plaatje lijkt me duidelijk:

In de behandeling krijgen de fysieke en mentale aspecten, waarover veel wordt geschreven en laatst nog op tv werd gediscussieerd, de meeste aandacht. Adviezen om te gaan wandelen en sporten, en om te gaan mindfulnessen en middelen uit de cognitieve gedragstherapie toe te passen, bevorderen het herstel. Maar de mens is meer dan ‘body’ en ‘mind’. Het spirituele aspect (‘soul’ of ‘spirit’) van ons mens-zijn krijgt daarom vaak ook aandacht, veelal in de vorm van yoga. Ook helpend. En religieus. Uit alle wereldreligies wordt in de behandeling van dit soort ziektebeelden het meest gebruik gemaakt van zeer behulpzame elementen uit het hindoeïsme en boeddhisme.

Ook ik geloof in een holistische manier van leven en in een zo compleet mogelijke aanpak van dit soort ziektebeelden: lichaam, geest en ziel. Of zoals Louis van Gaal het ooit zei: ‘Ik werk met het Totale-Mens-principe.’ Dat vond ik toen al mooi. Geen voetballers, geen potentiële prijzen, maar in de eerste plaats mensen zien. Een coach die dat op z’n minst wil, heeft mijn aandacht. Ik denk dat dit principe recht doet aan de werkelijkheid, aan ons reële mens-zijn.

Ik vraag me in de afgelopen tijd af: wat hebben de oude verhalen te zeggen over een ziektebeeld als burn- en bore-out, met niet op je plek zijn, en die plek dan overspannen of onderspannen proberen vol te houden totdat het elastiekje knapt of compleet is uitgelubberd? En ik denk: als er een god is, dan is hij alomvattend en kosmisch. Dan omvat hij ook de mens, inclusief ziektebeelden. En dan moet er wel sprake zijn van een bijbels Totale-Mens-principe. Dat lijkt me cruijffiaans logisch.

Bij toeval hoorde ik een verhaal waarin de Totale Mens een rol speelt. Het speelt zich af op het zogenaamde Meer van Galilea, in Noord-Israël, waarvan vissers wisten dat het er goed kon waaien. Het verhaal gaat zo:

Jezus zei tegen de leerlingen dat ze naar de boot moesten gaan. Ze moesten alvast naar de overkant varen. Jezus zou later komen, hij wilde eerst de mensen naar huis sturen. Toen iedereen weg was, ging hij een berg op om te bidden. Hij was daar alleen.

Het werd nacht. De leerlingen waren al een heel stuk het meer op gevaren. Ze hadden tegenwind. De golven sloegen hard tegen de boot.

Aan het einde van de nacht liep Jezus over het water naar de leerlingen toe. Toen de leerlingen hem over het water zagen lopen, schrokken ze vreselijk. Ze schreeuwden het uit van angst en riepen: ‘Een geest!’
Maar Jezus zei: ‘Rustig maar, ik ben het. Jullie hoeven niet bang te zijn.’ Toen zei Petrus: ‘Heer, als u het echt bent, zeg dan dat ik over het water naar u toe moet komen.’ Jezus zei tegen hem: ‘Kom maar.’

Petrus stapte uit de boot. Hij liep over het water naar Jezus toe. Maar toen hij merkte hoe hard het waaide, werd hij bang. Hij zakte weg in het water en schreeuwde: ‘Heer, red mij!’ Meteen stak Jezus zijn hand uit en greep Petrus vast. Hij zei: ‘Je hebt weinig vertrouwen, waarom twijfel je?’

Toen ze in de boot stapten, stopte het met waaien. De leerlingen in de boot knielden voor Jezus. Ze zeiden: ‘U bent echt de zoon van God!’

[Matteus 14:22-33]

Lichaam, geest en ziel
In dit verhaal zit zoveel. Heel veel lichaam (roeien, heftig schrikken, angstig schreeuwen, voelen van de harde wind, lopen over water, wegzakken in het water, een uitgestoken hand, het vastgrijpen daarvan, instappen, knielen). Ik lees veel geest en gedachten (Angstige gedachten – al dan niet uitgesproken, twijfel, erkenning van het goddelijke in de persoon van Jezus). Ik lees ziel of spiritualiteit in de ontmoeting met het bovennatuurlijke of goddelijke, dat zich ook nog eens identificeert met de voor Joden bekende godsnaam JaHWeH: iK BeN. Jezus zegt op het water tegen de leerlingen: ‘Rustig maar, ik ben (het).’ Die woorden slaan linea recta terug op de naam van de God van Israël. Uit de oude verhalen, de Joodse Schrift. Die naam is de essentie van het hogere, van het bovennatuurlijke, van de kosmos, van God. Dat… hij… is. Dat hij is zoals hij is. Pel alle overgeleverde beelden van God af en je houdt puur ‘zijn’ over. Zo laat god zich kennen, naast alle andere goden, die vooral iets kunnen of leveren. De god van Israël is anders. Zijn naam is JaHWeH, iK BeN. En Jezus – hoe spiritueel wil je het hebben – brengt die kosmos wel heel dichtbij. Door het zijn te zijn.

(Haak jij ook snel af bij dit sprookje? Bij een man, nee, twee mannen die over water lopen? Het is een uniek en absurd verhaal. Vind ik ook. Interessante vragen: wat heb je er op tegen als dit verhaal echt in real life is gebeurd? Wat voegt het toe en wat verliezen we als we dit verhaal wel of niet letterlijk nemen?)

Wat het verhaal mij vertelt
Het verhaal lijkt me te willen vertellen – vooral lekker trendy ook – dat ik net als Petrus ‘uit mijn boot’ of ‘uit mijn comfortzone’ moet durven stappen. Dat ik niet bang moet zijn, niet moet twijfelen zoals Petrus deed, maar dat ik moet blijven vertrouwen op God die sterker is en mijn leven leidt. Aan de andere kant lijkt het verhaal me te willen vertellen – en die uitleg hoorde ik vorig jaar voor het eerst – dat we juist niet uit onze comfortzone moeten stappen. Als Jezus aan Petrus vraagt waarom hij heeft getwijfeld, slaat dat niet op de Petrus die over het water loopt, maar op de Petrus die in de boot tegen Jezus roept: ‘Als u het echt bent, zeg dan dat ik over het water naar u toe moet komen.’ En daar zit best wel wat in. Want de zin ‘als u het echt bent…’ heeft veel meer de sfeer van twijfel dan het moment dat Petrus bang wordt op het water. Angst is nog wel wat anders dan twijfel, toch? Oftewel: de moraal van het verhaal is dan niet dat we net als Petrus uit onze comfortzone moeten durven stappen, maar dat we juist in de boot moeten blijven zitten, zoals de andere leerlingen dat doen. Twijfel niet. Vertrouw. Blijf waar je bent. Waarom zou je je afvragen ‘Als u het echt bent…’? Waarom afvragen of er een God is, die om ons geeft, die de touwtjes in handen heeft en zelfs zo met de natuurwetten kan spelen dat hij ons met zich mee kan laten spelen? Die klein kosmisch theater speelt op een meertje in Galilea. Kleinkunst. Waar niet alleen een storm, maar vooral wij wat van kunnen opsteken.

Ik denk dat het geen of-of is. Dat het niet de keuze is om nú uit je boot of comfortzone te stappen of juist nú op de plek te blijven zitten waar je zit. Dat geldt ook niet voor mij. Ik denk dat mijn leven niet draait om op de goede werkplek te zijn. Het is ook niet de reden van mijn burn- of bore-out. Het gaat er niet om op de goede plek te komen (hoe belangrijk dat op zich ook is), het gaat er om om goed op elke plek te zijn, of het nou in je comfortzone of er buiten is. In de boot of op het water. Het maakt niet uit. Het kan allebei. De plek doet er wel toe (verlaat als je kunt en/of durft slechte banen en bazen en kantoren e.d.), maar de plek is niet het diepste probleem. In beide verhalen gaat het of komt het op beide plekken ook goed. En ja, ook minder goed. Door de omstandigheden die zwaar kunnen zijn, en door twijfel, door onzekerheid, die kleingeloof, cynisme en wantrouwen oproepen. En dat verstoort de verhoudingen en de balans in ons mens-zijn, op welke al dan niet gedroomde plek we ook zijn. En daar gaat het om. Dat we overal gezond mens-zijn. Als je God blij wilt maken, wees of wordt een gezond mens: lichamelijk, geestelijk, spiritueel.

Ik was burn- of bore-out. Mentale en ook spirituele moeiten betalen zich fysiek uit. In paniekaanvallen en angstgedachten bijvoorbeeld. Maar ik ben aan het herstellen. Ik krijg goede therapie in het Totale-Mens-Principe. En ik kan het dus niet zonder god, die boven de mens uitstijgt. Zonder Jezus, die god op aarde brengt. Dat geeft me rust en energie, vertrouwen en zekerheid. Het maakt me nederig en blij. Ik leer mijn mooie plek kennen. Zijn naam – IK BEN DIE IK BEN – verbindt zich met mijn naam. En dan krijg ik iets heel moois. Wat God wil, wat ik graag wil. Dan word ik, nee, dan BEN IK David. Op welke plek ik ook ben. Kwestie van vertrouwen, leren, doen en zijn.